Җыр булып кайтты

Шарифзян Казанбаев

Сугыш афәте инде еракта калды, ә ул ясаган тирән яра әле төзәлмәгән. Вакыт төзәтеп кенә бетерерлек буямады бу яра. Җиңү бик кыйммәткә төште! Бу мәкаләмдә авылдашым — Советлар Союзы Герое Шәрифҗан Казанбаев батырлыңы белән таныштырырга телим. Шәрифҗан 1916 елда Пермь өлкәсе Барда районы Сараш авылында туа. Ул ятимлекне дә, ачлыкны да башыннан кичерә, колхозда эшли, көтү көтә, күп авыр эшләр башкара. Бу авырлыклар аны ныгыта, чыныктыра. 1938 елда ул Кызыл Армиягә чакырыла. Кечкенәдән үк көчле рухлы Шәрифҗан армия сафларында үзенең

Подробнее

Яктылык өләшеп…

Антонина Павловна Курочкина

Ярты гасыр инде күп райондашларыбыз истәлекләрдә, хатирәләрдә генә безнең белән бергә яшиләр. Фашизмны җиңеп кайтыш, намуслы хезмәт белән гомер кичереп, арабыздан китеп баручылар байтак. Соңгылары арасьшда безнең остазыбыз — Социалистик Хезмәт Герое Антонина Павловна Курочкина да бар. Ул 1921 елның 25 июнендә Мари-Эл Республикасында туган. Хезмәт юлын 1940 елда Йошкар-Олада фельдшер-акушерлык мәктәбен тәмамлагач башлый, яшьлеге сугыш елларына туры килә аның. 1941 елның 1 июлендә үзе теләп фронтка китә яшь кыз. Укчы дивизиядә хәрби фельдшер була ул. Ничәмә-ничә кат сугыш кырыннан нәфис

Подробнее

Яшьнәп яшәлгән гомер

Шакиров Шафик Шакирович

Чал башымны иеп, Сүҗде авылындагы Бөек Ватан сугышында катнашучылар истәлегенә куелган таш плитә каршында басып торам. Биредәге аеруча күңелемә якын язмага — «Шакиров Шафикъ Шакир улы» дигән юлларга тукталам. Бу — районыбыз тарихында билгеле эз калдырган безнең әтиебез. Ул 1906 елның 5 маенда Башкортостанның Үрге Кыйгы авылында дөньяга килә. Җиде яшеннән хәзрәттә хезмәттә тора. Ахрысы шуңадыр, Коръәнне аңлый һәм күп кенә сүрә, аятьләрне яттан белә иде. Әти үзе турында, тормышы, сугышчан юлы турында сөйләргә яратмады. Шуның өчен дә бу язмамда апаларымнан, әнидән,

Подробнее

Солдат хатлары

Треугольные солдатские письма

Өчпочмаклы солдат хатлары. Үзе белән күпме шатлык алып килгән алар. Дошман беләп бәрелешләр тыйган арада язылган гади hәм кыска гына җөмләләр якыннарының исәнлеген хәбәр иткән, олы мәгънәгә ия булган. Ул гынамы? Туганнары, якыннары өчен бер вакыйга булып торган. Боек Ватан сугышы тәмамлануга җиде диcтә ел вакыт үтте. Сакланып калган катлар — бик сирәк күренеш. Район туган якны өйрәнү музеенда сугыш кырларыннан килгән жат-хәбәрләр бармы икән? Бәхетебезгз каршы, берничә хатка тап булдык. Беренче хат. Аның авторы — Бардада яшәүче Усманов Мирзихан

Подробнее

Үлсәм, бәхил булыгыз

МИН бу вакыйганы бик ачык хәтерлим. 1989 елның январь иртәсенде авылга — әнигә барам. Бөреҗле ягыннан авылга кергәч үк, тимер көрәк тоткан Фатиха әбинең юлның уң ягыңдагы тауга таба менеп баруын күрәм. Кар шактый тирән, әбинең киез итекләренең кунычына җиткән, әби үзе дә җиңелче киенгән. Карап торуга, бу бик кызганыч күренеш иде. Мин кычкырып, Фатиха әбидән ни өчен тауга менүен сорадым. Ул бик җитди итеп: «Әнә шунда гына Галәү төште, аның янына менәм», — диде. Мин анда беркемнең дә юклыгын

Подробнее

«Хәтеремнән чыкмас беркайчан»

Наиля Рахимзяновна Ижгузина

Бөек Ватан сугышында Барда районыннан 7338 кеше катнаша, шуларның 77се — хатын-кызлар. 4223 райондашыбыз һәлак була, 2400 кеше хәтер китабында билгесез югалганнар исемлегендә. Башап Түз авылында яшәүче Наилә Рәхимҗан кызы Ижгузина сөйләгәннәрне тыңлагач, халык иңенә төшкән авырлыкларга, аларның сабырлыгына шакларың катарлык. Ир-атларны фронтка озатулар, бер-бер артлы кара кәгазьләр килүе, көч җитмәслек авыр хезмәт, ачлык-ялангачлык — санап кына бетерерлек тә түгел. Барысына да шул дәһшәтле сугыш гаепле. 86 яше белән баручы Наилә әби бөтенесен дә яхшы хәтерли. «Әтиемнең өч хаты» -Сугыш

Подробнее

Өч сугыш ветераны

Тагиров Закир Ахматович

Мин үземнең шушы язмамда әниемнең әтисе, каргәтием — Таһиров Закир Әхмәт улы турында язарга булдым. Чьшнан да ул олы ихтирамга, балаларьша, оныкларьша, туганнарьша, барлык Әрҗән халкьша үрнәк булырдай кеше иде. Картэтием Әхмэт һэм Фатыйма Таһировларның гаиләсендә беренче бала булып, 19 нчы гасырның ахырында — 1898 елда дөньяга килэ. Әхмэт карткартэтием дүрт кыз арасында бер малай булып, Таһировлар нэселен дэвам итүче. Закир картэтием дэ шулай ук Әхмэт карткартэтинең бердэнбер улы исэплэнэ. Еллар уза, дөнья 20 нче гасыр белэн яши. 1914 елда

Подробнее

Хатирәләр яңара…

Мустакимов Тайфур

БЕРЕНчЕ Әрҗәндә яшәүче Мөстәкыймовларның күбесе дәһшәтле сугыш кырларыннан туган якларына әйләнеп кайта алмаган. Нәҗмехәким Фәсәхетдин улы Мөстәкыймовның гаиләсеннән (балалары 9 булган) Бөек Ватан сугышына бер-бер артлы уллары Гарифулла, Кәлимулла, Шәрифулла, Хәбибулла, Сәмигулла һәм Тайфур китәләр, ләкин исән килеш туган якларына тик икесе: Сәмигулла һәм Тайфур гына кайта. Сугышта барысына да түзәргә, авырлыкларны җиңәргә кирәк була, хәтта каты яраланып госпитальдә булганда да алар җиңүгә ышанычларын югалтмыйлар. Әле авылга кайткач та сугыш газаплары озак еллар, үзәк өзгеч булып, хәтерләрендә саклана. Әтиебез Тайфур

Подробнее

Алар үткән данлы юл

Бу фотография 1983 елның 9 маенда Бардада Җиңү конен бәйрәм иткәннән соң төшерелгән. Биредә сурәтләнгән кешеләр — район үзәгенең 8 Март урамында яшәүчеләр, әмма аларны1 ул гына якынайтып калмый, алар барысы да Боек Ватан сугышында катнашып Җиңүгә үзләреннән лаеклы олеш керткән якташларыбыз буыны вәкилләре. Шуңа күрә аларның һәрберсе турында сөйлисем килә. Беренче рәттә (уң яктан беренче) — район аксакалы Ш.Н.Насретдинов. Өлкән буын бардалылар аны җитәкче, Барданың «Алга» колхозын күп еллар җитәкләгән кеше буларак хәтерлиләр. Бу хуҗалык, аның җитәкчесе турында озак

Подробнее

Әтиемнең тавышы

Насур Юрушбаев

Укучыларыбыз бәлки хәтерлидер, Нәсүр Юрушбаевның берничә ел элек газетабыз битләрендә Германиядәге тормыш турында язмалары басылган иде. Быел ул Татарстанда яңа хезмәте белән танылды. Казанга X халыкара мөселман киносы фестиваленә үзенең «Әтиемнең тавышы» дигән документаль фильмы белән катнашырга килде. Нэсүр Юрушбаев — тумышы белән Барда районыннан. Сиксәненче еллар уртасында Казан дәүләт университетының журналистика бүлегендә укыганда немец кызы белән танышып, шуңа өйләнеп, Германиянең Лейпциг шәһәренә яшәргә киткән, өч баласын аякка бастырган. Бүген ул — ирекле журналист, кечкенәдән хыялланган шөгыле — документаль фильмнар

Подробнее